Da li je neko od posetilaca prvih konjskih trka u Selevcu, na Usekovanje glave Jovana Krstitelja, 11. septembra 1983. godine, mogao toga dana i pomisliti da će se na selevačkom „Smajcu“ narednih četrdesetak godina održavati trke brzonogih kasača, čak ponekad i dva puta godišnje?
To ne znamo i nikada nećemo saznate. Sigurno da tada o tome niko nije razmišljao, dok je uživao u trkama kasača. Verovatno se neki zaljubljenik u konje, koji je tada gledao pobednicu prvih selevačkih trka Vasku i njenog vozača Miću Jelića i legendu Pomoravskog kasa Largosa i čuvenog Brku iz Saraoraca koji ga je kočijašio, potajno prekrstio i promrmljao: „Pomozi Bože da se to što je otpočelo, nikada ne prekine“. Možda se baš tome velikom ljubitelju kasača, koji je poželeo trke u Selevcu, Bog nasmešio samo zbog njegove iskrene molbe i velike ljubavi i podario Selevčanima konjske trke po kojima su vrlo brzo postali poznati širom stare Jugoslavije.
Amblem konjičkog kluba „ Zadrugar“ Plakat za izložbu „Topoti sa Smajca“
Ono što niko na tim prvim trkama nije mogao pomisliti čak ni krajičkom svoje pameti i zdravog razuma, je organizovanje izložbe o selevačkom konjičkom klubu u Somboru, varoši u srcu Bačke sa tradicijom održavanja konjskih trka dugom preko sto pedest godina.
I baš to se dogodilo 25. oktobra 2024. godine. U Somboru je u saradnji Istorijskog arhiva u Somboru i Istorijskog arhiva „Veroslava Veljašević“ iz Smederevske Palanke otvorena izložba povodom četrdeset godina postojanja i rada konjičkog kluba iz Selevca.
A sve je počelo jedanaestog septembra 2024. godine kada je u palanačkom arhivu otvorena izložba pod nazivom „Topoti sa Smajca“. Ova izložba je bila omaž višegodišnjem postojanju selevačkog kluba koji je kroz četiri decenije bitisanja promenio tri imena, pa je od „Zadrugara“ preko „Selevca“ stigao do „Selevačkih kasača“, ali mu to nije smetalo da kroz sve ove godine organizuje kasačke trke, da vlasnike i vozače sa njihovim konjima prijateljski dočekuje ne samo na hipodromu, nego su ih gostili i u svojim domovima uz dobro „jeće i piće“. Domaćini su se na sve načine trudili da se gosti osećaju dobrodošlim i kao da su kod svoje kuće. Pa su ih kavaljerski puštali i da pobeđuju sa svojim grlima na Smajcu.
Selevčani se nikada nisu odrekli kasača iako su tokom svih ovih godina nailazili na brojne prerpreke i poteškoće kao uostalom i svi ljudi u Srbiji. Klub je pratio sudbinu svojih Selevčana i sa njima prolazio kroz sve nemaštine i besparice našega vremena, ali niko nije ni poželeo da se odrekne kasača i trka na seoskom hipodromu „Smajc“. Teško je bilo napustiti ljubav koja im se podvukla pod kožu i koja traje za čitav život. Svakako najzaslužniji su bili oni koji su te konje imali, čuvali, negovali i trenirali za trke. Niko od vlasnika trkačkih konja nije ni pomišljao u vreme kada se održavaju trke, na na godišnji odmor, banje, letovanja, more , odlaske na vikend ture. Svi su vredno trenirali svoje mezimce samo da bi se trkali ne samo po „Smajcu“, nego i širom Srbije. A oni su im uzvraćali pobedama i nezaboravnim trenucima, kako na treningu, tako i u pobedničkom padoku i peharima koji krase vitrine po denevnim sobama.
Organizovali su Selevčani dobre trke i tako proneli ime Selevca širom i „one Jugoslavije“ i važili su za jedan od boljih kasačkih klubova, a po mnogima, koji su gledali selevačke trke, bili su najbolji seoski klub. U poslednjih nekoliko godina, od kada su pristigli neki novi i mladi “dečaci“ ime selevačkog kluba se sa pošrovanjem izgovara u kasačkim krugovima Srbije.
Prva izložba o konjičkom klubu iz Selevca je rezultat zajedničkih želja i aktivnosti direktorke palanačkog arhiva Snežane Savić i Bogdana Beljaskog, jednog od osnivača i dugogogdišnjeg sekretara kluba u Selevcu. Arhivsku građu za ovi izložbu godinama je prikupljao Bogdan Beljanski i predao je palanačkom istorijskom arhivu na čuvanje. Izložba je u Palanci naišla na dobar prijem i nju je video veliki broj posetilaca.
Istorijski arhiv iz Smederevske Palanke je već ranije ostvario saradnju sa Istorijskim arhivom iz Sombora. O toj saradnji, o samoj izložbi i o daljim planovima direktorka palanačkog arhiva Snežana Savić je rekla : „Saradnja između Istorijskog arhiva „Veroslava Veljašević“ i Istorijskogarhiva Sombor otpočeta je tokom 2022. godine, prilikom čega je fokus bio na stručnim i opštim poslovima oba Arhiva, i razmeni iskustava u obavljanju svakodnevnih izazova uradu.
Izložbom „Topoti sa Smajca“, Istorijski arhiv iz Smederevske Palanke imao je
priliku da se predstavi publici u Somboru. Ovom izložbom prikazali smo istorijat
konjičkog kluba koji više od četiri decenije postoji i uspešno funkcioniše u selu
Selevac, a čiji se fond nalazi u našem arhivu.
Na ovoj izložbi, još jednom, imali smo saradnika, gospodina dr Bogdana
Beljanskog, čijom je zaslugom i požrtvovanošću pomenuta građa i prikupljena.
Istorijski arhiv u Smederevskoj Palanci i ove godine beleži izuzetne uspehe i
u kulturno-prosvetnoj delatnosti, a shodno tome, nastaviće saradnju sa srodnim
institucijama, u cilju promocije značaja arhivske građe, i našeg lokalnog i šireg
kulturnog nasleđa.“
Prisutnim posetiocima na otvaranju izložbe prva se obratila direktorka Istorijskog arhiva iz Sombora
Nataša Stojanović. Posle pozdravnih reči ona je još dodala:
„ Zadovljstvo mi je da Vas pozdravim u ime naše ustanove. Danas, započinjemo jednu divnu saradnju sa kolegama iz Istorijskog arhiva iz Smederevske Palanke. Posebno pozdravljam dragog
nam gosta, inače našeg Somborca dr Bogdana Beljanskog, koji je zajedno sa direktoricom Palanačkog arhiva priredio ovu interesantnu i zanimljivu izložbu „Topoti sa Smajca“.
Nadam se da ćete uživati u izložbenim eksponatima s tim da naglašavam da su arhivisti iz našeg arhiva ovu izložbu upotpunili sa sadržajem na temu razvoj konjičkog sporta u Somboru. Hvala svima koji ste došli, a o izložbi će više govoriti autori doktor Beljanski i Snežana Savić.“
Čast, da ovu izložbu otvori pripala je pretsedniku Srpskog kasačkog saveza i
velikom ljubitelju konja i kasačkih trka gospodinu, Branislavu Jokiću.“
Dve direktorke: Snežana Savić i Nataša Stojanović
Pogled na deo izložbe
O izložbi su još govorili autori, Snežana Savić i Bogdan Beljanski.
Izložbu je sa par probranih i prikladnih reči otvorio Somborac, predsednik Srpskog kasačkog saveza Branislav Jokić.
Svi oni zainteresovan iz Sombora, ali i okolnih mesta, moći će da vide ovu zanimljivu izložbu u somborskom arhivu sve do 25. novembra ove godine.
O izložbi su govorili: Bogdan Beljanski, Snežana Savić, Nataša Stojanović i Branislav Jokić
Šta su drugi rekli i napisali o izložbi u sombrskom arhivu
Istorijski arhiv iz Sombora:
U ARHIVU JE OTVORENA GOSTUJUĆA IZLOŽBA „TOPOTI SA SMAJCA“ ISTORIJSKOG ARHIVA „VEROSLAVA VELJAŠEVIĆ“ IZ SMEDEREVSKE PALANKE
Da se dobar dogovor dve direktorke ustanova kulture, jedne iz Sombora, a druge iz Smederevske Palanke, pretoči u pravi ugođaj, svedočili su posetioci koji su se u petak, 25. oktobra našli u Istorijskom arhivu Sombor.
Gostujuća izložba Istorijskog arhiva „Veroslava Veljašević“ iz Smederevske Palanke pod naslovom „Topoti sa Smajca“, otvorena je u holu Istorijskog arhiva Sombor, koji je bio premali da primi sve ljubitelje konjičkog sporta i baš tog kasačkog topota, koji se i u Somboru voli.
Nataša Stojanović, direktorka Istorijskog arhiva Sombor je toplom dobrodošlicom pozdravila prisutne, te zahvalila kolegama iz Smederevske Palanke, koji su se delom sačuvane arhivske građe, o ovom uzbudljivom sportu, predstavili Somboru.
Deo izložbe posvećen konjićkom sportu u Somboru – Hol arhiva je poslužio kao izložbeni prostor
Na veliko oduševljenje prisutnih, jedan od autora izložbe, pored direktorke Istorijskog arhiva Smederevska Palanka, Snežane Savić je i doktor Bogdan Beljanski, naš Somborac, poreklom od „Beljanskih iz Prnjavora“.
Zahvaljujući nesebičnom trudu doktora Beljanskog, prikupljena je arhivska građa Konjičkog kluba „Selevac“, te predata Arhivu na čuvanje. Vođena idejom da se publici predstavi bogatstvo sačuvanog, direktorka Snežana Savić i njeni saradnici, te već pomenuti dr Beljanski, osmislili su i realizovali ovu sjajnu izložbu.
Predsednik Srpskog kasačkog saveza, gospodin Branislav Jokić je sa velikim zadovoljstvom prihvatio poziv i prigodnim rečima otvorio izložbu.
Valja spomenuti da su svojim doprinosom zaposleni iz Istorijskog arhiva Sombor predstavili kraći istorijat kasačkog sporta koji se takođe neguje u našem gradu.
Svi koji su sa pažnjom slušali, mogli su čuti topote selevačkih grla: „Lorgosa, Golde, Karga, Mitinga, Gonzalesa…“ Oni maštovitiji čuli su i topote somborskih kasača.
Selevački veliki pehar putovao je i do Maribora i do Niša.
I kako je zabeleženo u katalogu ove izložbe: „Ako pronađete nekog ko je bio i na prvim i na poslednjim trkama u Selevcu, svih ovih četrdeset godina, i da je propustio samo po neku trku, on bi vam mogao ispričati bezbroj priča o Selevcu, Selevčanima, Smajcu, konjima…“
Neke od njih ispričane su u petak u Somboru.
Martina Jozić iz Sombara je znana među ljubiteljima i poznavaocima kasačkog sporta kao žena koja je ravnopravno učestvovala u trkama sa muškarcima i sa svojom omicom Anna Milau je više puta pobedila. O izložbi je ovako napisala:
„U petak, 25.10.2024. godine, u prostorijama Istorijskog arhiva u Somboru, otvorena je izložba pod nazivom „ Topoti sa Smajca“ autora Snežane Savić i dr Bogdana Beljanskog, koja predstavlja deo zbirke fotografija i pisanih podataka konjičkog kluba „ Selevac” iz Selevca.
Izložene su fotografije učesnika kasačkih trka, konja i njihovih vozača, kroz period od vremena osnivanja, kada je konjički klub nosio naziv „ Zadrugar” do današnjih dana, kada pomenuti klub nosi naziv „ Selevački kasači“.
Na izloženim fotografijama, pored samih učesnika, kako konja, tako i njihovih vozača, može se videti i kako je oprema za konjički sport (sulke u kojima sede vozači, odnosno amovi, ulari, kajasi i ostali rekviziti koji su deo opreme za uprezanje konja ) izgledala nekada, odnosno kako ona izgleda sada.
Fotografije sa selevačkog “Smajca” u izložbenom prostoru
Deo postavke odnosi se na sam istorijat kluba, vezano za period osnivanja, statističke podatke o broju učesnika na konjičkim trkama u organizaciji konjičkog kluba „Selevac”, njihovim plasmanima u trkama, kao i ostvarenim vremenskim rezultatima.
Ono što je posebno interesantno, je deo postavke koji sadrži podatke o trci u kojoj su učestvovale samo žene vozači, što je u konjičkom sportu zaista izuzetak. Predstavljene su fotografije dama vozača, sa njihovim podacima i podacima o njihovom uspehu vezano za učešće u trci koju je organizovao KK „Selevac”, što je svakako za svaku pohvalu organizatora, koji je prepoznao potrebu za organizovanjem trke u kojoj bi kao vozači kasačkih konja, učestvovale samo žene kao vozači.
Organizacija trkačkog dana u konjičkom sportu, kao i u svakom drugom, predstavlja veliki izaov, iziskuje mnogo truda i zalaganja, finansijskog ulaganja i vremena, kako bi sam trkački dan protekao uspešno. Pored toga, od izuzetne je važnosti i da se takvi događaji isprate i medijski, kako putem novinskih članaka gde bi bio predstavljen trkački sastanak (lista učesnika, njihovi plasmani i ostvareni vremenski rezultati ), tako i putem fotografija učesnika, što bi kasnije omogućilo da se takvi događaji sačuvaju od zaborava (i prikupljaju u svrhu arhivske građe ).
Posetioci su sa velikim zanimanjem razgledali izložbene eksponate
Upravo je u tome i značaj ove postavke, koja je, onim posetiocima, koji prate konjički sport, prilika da se prisete trka kojima su i sami prisustvovali, ili su o njima imali saznanja iz drugih izvora informacija, a za one posetioce koji ne prate konjički sport, prilika da nešto više saznaju i vide o sportu, koji u našoj državi nije tako prepoznatljiv i ispraćen, kao na primer, fudbal ili košarka.
Samim tim, svako nastojanje da se realizuje trkački dan u organizaciji bilo kog konjičkog kluba, a posebno onih manjih, poput konjičkog kluba iz Selevca, zaslužuje svaku pohvalu i poštovanje, jer se time, između ostalog, doprinosi i afirmaciji ovog sporta.”
Biserka Savić, penzioner iz Sombora:
“Bilo je zadovoljstvo biti pozvana na otvaranje izložbe u Somboru. Kao ljubitelj konja i po malo “pratilac” konjičkog sporta, raduje me da neko “brine” o ovom sportu. Dobro je što konjički sport u jednom selu kao što je Selevac ima tako dugu tradiciju. Nadam se da će Selevčani nastaviti i dalje da negujete to što vole – konje kasače. Lepo je što je jedan od autora izložbe veliku ljubav iz detinjstva i svog rodnog grada, Sombora, preneo u Selevac gde i sada živi…”
Marica Pavkov iz Sivca je stalni posetilac kasački trka i možemo reći i najomiljeniji fotograf među vlasnicima i vozačima kasačkih grla:
“Konjićki sport u Somboru ima vrlo dugu i uspešnu tradiciju. Kasači su najzastupljeniji i medijski najviše propraćeni. Poslednjih godina Arena TV prenosi kasačke trke sa gradskog hipodroma u Somboru. Savremene tehnologije omogućavaju da sve informacije budu dostupne u kratkom roku. Podatke čuvamo na hard disku ili u cloudu… Nekad je sve bilo drugačije – novinski članci, crno-bele fotografije, programi sa trka … sve skladišteno u kutije.
Bogdan Beljanski čuva od zaborava istoriju konjičkog sporta Sombora, iz koga je potekao. U mladosti se preselio u Selevac i tamo pomogao osnivanje konjičkog kluba . Od tada prati kasačke trke na „ Smajcu“.
Mnogo godina truda je ugrađeno u izložbu fotografija i tekstova koju možemo videti u organizaciji Istorijskog arhiva Sombor i Istorijskog arhiva „Veroslava Veljašević“ iz Smederevske Palanke. U petak, 25.oktobra je u prostorijama somborskog arhiva otvorena izložba „Topoti sa Smajca“ . Izložbu je otvorio predsednik Srpskog kasačkog saveza Branislav Jokić. Prisutne su pozdravili, autor izložbe dr Bogdan Beljanski, direktorica Istorijskog arhiva „Veroslava Veljašević“ iz Smederevske Palanke, Snežana Savić i direktorica Istorijskog arhiva Sombor Nataša Stojanović.
Svi mi koji volimo i pratimo konjićki sport dugujemo ogromnu zahvalnost Bogdanu Beljanskom što čuva od zaborava istoriju ovog sporta i što u svom elektronskom izdanju „Kasačkih Novina“ obaveštava sve nas o aktuelnim temama i rezultatima trka.
Milenko Sretić, novinar iz Novoga Sada, rođen u Somboru:
“Kada sam pristigao u veselu i raspričanu gužvu na otvaranju izložbe o selevačkim kasačkim godinama, pomislih: Mnoge nas je život iz našeg rodnog grada, na duže il’ večito, odveo u neki dalji svet, a samo poneki su gradu prineli ono što su na nekim drugim mestima postigli i dostigli. Među te Magliće, Rokvude, Gutmane, uvrstio se i naš Bogdan, Beljanac. On je u Selevac i “Smajac” selio i preselio topote sa Jaroša (stari hipodrom u Somboru) i glasove kasačkih divana vođenih u šnajderaju svog oca Rajka, nezvaničnog štaba somborskih konjara. A ovih dana je svoje selevačko čudo od kasačkih trka prineo svom rodnom gradu. Priredio je, uz pomoć bratskih arhiva, gostujuću izložbu “Topoti sa Smajca”. Gledam izložbu i verujem da bi se mirne duše moglo reći da istovremeno odzvanjaju i topoti za nekadašnji Jaroš i obnovljeni hipodrom na Staparskom putu… I dok očima, kao filmskom kamerom, “švenkujem” po slikama na zidovima Arhiva, pevušim u sebi samopridošlu pesmicu iz dečjih dana, u sopstvenoj obradi: “Sombor i Selevac, to su srca dvaaa.”
Vera Stričević iz Sombora:
Kada sam pošla na otvaranje izložbe “Topoti sa Smajca”, u Istorijskom arhivu u Somboru, znala sam samo da je autor izložbe Somborac i da voli konje. Međutim, bilo je više od samo tog saznanja… Kao prvo, iako Somborka već skoro 70 godina, nikada nisam bila u Istorijskom arhivu na nekoj izložbi… Naiđoh na popriličan broj ljudi, uglavnom više ili manje meni poznatih, i iz nekog razloga prepoznah kod mnogih tu neku ljubav ili zainteresovanost za konje… Pa onda fotografije, većinom crno-bele, isečci iz novina, mnogi požuteli i nekako dođe mi nešto setno i lepo i drago… I lepe reči svih koji su govorili na otvaranju, i saznah zašto su “Topoti sa Smajca”, i setih se da me je deda onih davnih 60-ih vodio na naš hipodrom na prve konjske trke… I eto, bilo je lepo, zanimljivo, emotivno… Puno sreće autoru, do nekog sledećeg susreta, sa nekom novom izložbom!
Dušan Kolundžija, iz Sombora, novinar i publicista, hroničar sporskih zbivanja u Somboru:
Ona narodna poslovica da „iver ne pada daleko od klade“ najbolji primer ima kada je u pitanju dr Bogdan Beljanski. Odrastao uz oca Rajka, vrsnog majstora svog zanata, ali još većeg zaljubljenika u konje, imao je puno prilika da uživa u pričama o konjima, ali i u konjskim trkama koje uz oca naravno nije propuštao. I ta bezgranična ljubav prenela se sa oca na sina. Možda je taj gen nasledio rođenjem. No, bilo kako bilo, uz visoko obrazovanje i posao lekara do odlaska u penziju, Bogdan ni jednog trenutka nije zapostavio ljubav prema konjima. Život ga je odveo u lepi Selevac, selo nadomak Smederevske Palanke u kojem, gle čuda, postoji uzoran konjički klub. Hipodrom „Smajac“ bio je svedok mnogih velikih pobeda rasnih grla upravo iz lokalnog konjičkog kluba u Selevcu.
Otvaranje izložbe u somborskom arhivu su ispratili ljubitelji konja i konjskih trka
Vredni Bogdan, aktivni učesnik u tim događajima, marljivo je sakupljao fotografije i dokumenta i onda je poželeo da to prikaže svima onima koji vole konje. Izložba „Topoti sa Smajca“ stigla je i u njegov rodni Sombor i na otvaranju privukla neočekivano veliki broj građana. Želeo je da upozna svoje Somborce sa klubom koji postiže vrhunske rezultate, a udeo u svemu tome ima i Bogdan Beljanski. Naravno, nije propuštena prilika da se deo izlobenog prostora posveti i KK „Vojvođanin“, pa su posetioci imali priliku da se upoznaju sa dugom i bogatom tradicijom somborskog kluba.
Nikola Maširević, iz Sombora, novinar, publicista, tamburaš:
TOPOTOM BOGDANOVIH LEPOTANA
Prva reč u naslovu izložbe fotografija plemenitih i nostalgičnih nota unela je sentiment umoj ulazak u Bogdanov svet čestitih ljudi i vihornih kasača odavno čuvenog Selevca…
Topoti!
Čuo sam ih, onako izdaleka, kako se to u jednoj elegiji Zvonka Bogdana stihuje i peva… Život teče u laganom ritmu, tamburaši to najbolje prate, topot konja i osmesi žena, često noću u moj život svrate… Ovom našem Bogdanu, topoti nisu samo svratili u život, već ih on već decenijama živi i sanja kao nekad njegov otac Rajko, u Marka Kraljevića, somborskom sokaku.
Te Bogdanove slike su postavka ljubavi, laganog negdašnjeg života koji juri, a nikud ne žuri, i (p)ostaje istorija i evanđelje duše (ne)običnih ljudi – konjara kojima je topot kopita kasačka moć, radovanje, uteha, nada, vera i ljubav koja se sjaji i nosi ih do padoka poznih godina, do tišine u kojoj samo oni čuju i osete kako topot ume da miluje.
Na kraju, opet bih svrnuo u pesmu, somborsku, onu o najdivnijem fijakeristi na svetu… Gledam te slike Bogdanovih lepotana i lepo čujem kako Jagrin refren setan, k’o pre, kajasi
dušom – haj đi, haj đe.
Izveštaj: Bogdan BELJANSKI
Foto: Milan ĐORĐEVIĆ